نقشبندیه شمسیه

آرشیو مطالب در دسته بندی ‘گنجینه اخلاق و ادب’

شيخ يوسف بن حسين ـ رحمة الله علیه ـ فرمودند:
«از ادب، علم به فهم مي آيد
و از علم، عمل صحيح مي گردد
و به ذريعه ي عمل، حكمت حاصل مي گردد
و به سبب حكمت، زهد و ترك دنيا حاصل مي گردد.
و از آن شوق آخرت پيدا مي شود
و از شوق آخرت، قرب خداوندي حاصل مي شود».

طریقة الراشدین

حضرت خواجه بهاءالدّین نقشبند ـ قدّس الله سرّه ـ مي فرمود:
در حديث است که «اَلْفُقَرَاءُ الصَّابِرُوْنَ هُمْ جُلَسَاءُاللهِ تَعَالَي اَي الْمُقَرَّبُوْنَ غَايَةَ الْقُرْبِ»
«فقيراني که صبر پيشه مي‌کنند، در قيامت همنشينان خدايند؛ يعني به رحمت او بسيار نزديکند».
فقر بر دو نوع است: اختياري و اضطراري.
اضطراري افضل است؛ زيرا اختياري به نسبت بنده حق است.
آن حضرت مي گفت: بدون فقر ظاهر و باطن، کار درست نمي شود.

ادب بر دو قسم است:

اول: ادب در حضور خداوند ـ سبحانه و تعالی ـ
دوم: آداب با بندگان خدا؛ که دارای چند قسم است ولي سه قسم از آن مهم تر است:
۱- ادب صاحب رسالت ـ صلّی الله علیه و سلّم ـ
۲- ادب پدر و مادر
۳- ادب اساتيد و مشايخ.
بدانيد كه بنده را از ادب چيزي بهتر نيست و از بي ادبي عادتي بدتر نيست.
بلكه آنچه انسان را مقرّب بارگاه الهي مي سازد، ادب است و انسان را مقبول حضرت نبوي ـ صلّی الله علیه و سلّم ـ مي سازد و محبوب دلهاي اساتيد و مشایخ مي گرداند و به سبب آداب معتمد معرفت خداوند ـ سبحانه و تعالی ـ مي شود و جامع علوم ظاهر و باطن مي گردد.

طریقة الراشدین

از نصایح لقمان حکیم ـ رحمة الله علیه ـ به فرزندش

ای فرزندم!
چون خود پرستان راه مرو و با کبر، پای بر زمین مکوب؛
زنهار زمین نشکند، این دلهای پاک دوستان است که می شکند و از تو آزرده می شود.
تنها مردم نیستند که از تو نفرت می کنند، آفریدگار جهان هم با آن همه مهر و بزرگواری از تو نفرت می کند؛
زیرا خداوند هرگز افراد خود ستای و خودپرست را دوست نمی دارد.

در آداب صحبت مشايخ طريقت به حسب ظاهر

گوش فرا دادن به کلام شيخ
بايد پيوسته در مجلس منتظر و مراقب باشد تا آنچه را که بر زبان شيخ از اوامر و نواهي و مواعظ و نصايح جاري مي‌شود بلافاصله انجام دهد و از آن فايده گيرد.
بايد زبان شيخ را واسطه‌ي کلام الهي بشناسد و يقين بداند که او به حق گويا است نه به هواي خود.
آنگاه از خداوند متعال با زبان استمداد صلاح کار خود را بجويد كه در اين صورت حق ـ سبحانه و تعالی ـ نيز متناسب با استعداد او از مظهر شيخ به وي خطاب مي‌کند و راه را به او نشان مي‌دهد.
بنابراین هنگام صحبت کردن شيخ، بايد خود را آماده‌ي شنيدن کلام الهي ساخته و با تمام وجود، متوجّه آن جناب باشد و آن چه از اوامر و نواهي و حکم و فوايد بر زبان شيخ جاري مي‌شود را در دل و جان جاي داده و به انجام آن قيام نمايد.

آداب الاصحاب

از فرمایشات حضرت خواجه عبدالخالق غجدواني ـ قدّس الله سرّه العزيز ـ

هر كس به خواسته ي نفس خود عمل كند،
تخم شهوت را در دلش کاشته است
و شهوت، افسار شيطان است
و هر كس افسار خويش را به دست ابليس دهد،
بنده ي او مي شود.

ﺳﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ خداوند متعال ﺑﻪ ﺍﻭ ﻋﻄﺎ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ:
۱- ﺯﺑﺎﻧﻲ ﺷﻜﺮﮔﺬﺍﺭ
۲- ﺗﻨﻲ ﺻﺎﺑﺮ ﻭ ﺷﻜﻴﺒﺎﻱ
۳- ﺩﻟﻲﺫﺍﻛﺮ به یاد ﺍﻟﻠﻪ سبحانه و تعالی

از نصایح لقمان حکیم ـ رحمة الله علیه ـ به فرزندش

ای فرزند!
شرم دار از خدا به قدر نزدیکی اش به تو،
و بترس از او به اندازه ی قدرتش به تو؛
چنانچه دشمن به احسان دوست می گردد، دوست هم به جفا آزرده می گردد.

در آداب صحبت مشايخ طريقت به حسب ظاهر

اطاعت از اوامر و نواهي شيخ
بايد به هر كاري كه شيخ او امر مي‌کند، عمل نمايد؛ هر چند بنا بر ضعف اراده و سستي عقيده گمان ببرد که آن امر خطا است، ليکن با دل و جان بپذيرد و با كم‌نظري خود آن را تأويل نکند؛
زيرا سعادت عظمي و کرامت کبري وابسته به فرمانبرداري از شيخ و خدمتگزاري به او است.

بايد دانست که مشايخ اهل ارشاد چون به درجه‌ي کمال و مرتبه‌ي تکميل رسيده‌اند و آئينه‌ي صفات حضرت رسالت ـ صلی الله علیه و سلم ـ به حکم آيه‌ي کريمه‌ي «وَمَا يَنطِقُ عَنِ ﭐلْهَوَى» «و از روي هوي و هوس سخن نمي گويد» گشته‌اند،
هر چه بر زبان مبارک ايشان از اوامر و نواهي جاري شود، محض خير و عين ثواب خواهد بود و فساد و خطا را به هيچ وجه در آن راه نيست؛
بنابراين هر کس با كم‌نظري خويش سخنان آنان را تأويل کند، اگر چه به ظاهر درست باشد ليکن در حقيقت خطا خواهد بود.

آداب الاصحاب

در آداب صحبت مشايخ طريقت به حسب ظاهر

با ادب و تواضع در مجلس شيخ نشستن

هنگامي که به مجلس شيخ وارد مي‌شود، بايد پايين‌ترين جا را براي نشستن برگزيند و ادّعاي تقدّم و برتري بر اصحاب را هرگز در سر نپروراند. وقتي باطن وي از اين‌گونه ادّعاها پاک باشد، هر جا که بنشيند جايز است.

اگر يکي از برادران بنا بر تواضع و فروتني، او را بر خود مقدّم دارد مراعات وي را قبول کند و در تأخّر مبالغه نکند و اگر شيخ او را بر خود يا بر بعضي از اصحاب بزرگ خود به تقدّم امر كند، بدون درنگ اطاعت نموده و آنجا که اشاره کند، بنشيند هر چند كه وي لياقت و شايستگي آن را نداشته باشد.

بايد هميشه در مجلس شيخ، بلکه همه جا بر دو زانوي ادب نشسته و اعضاي خود را از حرکات اضافي باز دارد.

آداب الاصحاب

سه چیز اعمال نیک انسان را نابود می کند:

۱- دروغ گفتن

۲- نگاه به نامحرم

۳- سخن چینی

۱-بر راه مستقیم بودن که در آن گذشت و آسان گیری است؛ به خاطر فرموده رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: (( دوستدارترین دین ها نزد الله سبحانه و تعالی: دین خالصی است که در آن گذشت و آسانگیری باشد)) مسند احمد

۲- نماز، نیکی به پدر و مادر و جهاد رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرموده: (( دوستدارترین اعمال نزد الله: نماز در وقت آن، سپس نیکی به پدر و مادر سپس جهاد در راه الله است)) [متفق علیه] .

۳- ایمان، رابطه خویشاوندی وامر به معروف و نهی از منکر؛ چنانکه رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: ((دوستدارترین کارها نزد الله: ایمان به الله، سپس رابطه خویشاوندی سپس امر به معروف و نهی از منکر است)) رواه أبویعلى

۴- پایبندی به طاعات : رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: (( دوستدارترین اعمال نزد الله عملی است که دوام بیشتری داشته باشد اگر چه اندک باشد)) متفق علیه .

۵- ذکر الله عز وجل ؛ رسول الله –صلی الله علیه و آله وسلم فرموده: (( محبوبترین کارها نزد الله این است که در حالی بمیری که زبانت با ذکر الله تر باشد. )) رواه طبرانی.

۶- مسجد ها ؛ رسول الله –صلی الله علیه و آله وسلم می فرماید: (( دوست دارترین سرزمین ها نزد الله مساجد هستند و مبغوضترین سرزمین ها نزد الله بازارها می باشند )) [ رواه مسلم ] .

۷- سخن حق نزد پادشاه ستمگر ؛ چنانکه رسول الله –صلی الله علیه و آله وسلم می فرماید: (( محبوبترین جهاد نزد الله کلمه حقی است که به پادشاه ستمگر گفته شود)) مسندأحمد .

۸- راستگویی: ؛ رسول الله –صلی الله علیه و آله وسلم می فرماید: (( دوستدارترین سخن نزد من راست ترین آن است )) [ رواه البخاری ] .

۹- روزه و نماز داود علیه السلا به خاطر فرموده رسول الله –صلی الله علیه و آله وسلم : ((بهترین نماز، نزد الله، نماز داوود – علیه السلام – و بهترین روزه، نزد الله، روزه داوود – علیه السلام – است. ایشان تا نصف شب، می خوابید و یک سوم آنرا بیدار می ماند و (نماز می خواند). و بعد از آن ، یک ششم دیگر را دوباره می خوابید. و یک روز، روزه می گرفت و یک روز، می خورد)) [ متفق علیه ] .

۱۰- زیاد بودن دست ها در غذا؛ رسول الله –صلی الله علیه و آله وسلم فرموده : (( دوستدارترین غذا ها نزد الله متعال آن است که در آن دست های زیادی باشد)) رواه ابن حبان .

۱۱- گفتن سبحان الله وبحمده ؛ چون رسول الله –صلی الله علیه و آله وسلم: فرموده : (( دوستدارترین سخن نزد الله که بنده اش بگوید سبحان الله وبحمده )) رواه مسلم .

۱۲- بهترین سخن: سبحان الله ، والحمد لله ، ولا إله إلا الله ، والله أکبر ؛ رسول الله – صلی الله علیه و آله وسلم فرموده است: (( محبوبترین سخنان نزد الله چهار تاهستند: سبحان الله ، والحمد لله ، ولا إله إلا الله ، والله أکبر . به تو ضرری نمی رساند با هر کدام شروع کنی )) [ رواه مسلم ] .

۱۳- اخلاق نیکو ؛ رسول الله – صلی الله علیه و آله وسلم فرموده: (( محبوبترین بندگان الله نزد الله خوش اخلاق ترین آنهاست)) رواه طبرانی

۱۴- نامگذاری به عبدالله و عبدالرحمن به خاطر فرموده رسول الله – صلی الله علیه و آله وسلم ـ: (( بهترین اسم ها نزد الله عبدالله وعبدالرحمن هستند )) [ رواه مسلم ] .

۱۵- نفع رساندن به مردم و آنان را خوشحال نمودن و برداشتن مشکلات از آنان، ادای دین ، غذا دادن گرسنه: چون رسول الله – صلی الله علیه و آله وسلم ـ فرموده است: (( دوستدارترین مردم در نزد الله کسی است که برای مردم سودمندتر باشد ، و دوستدارترین کارها نزد الله عزوجل خوشحال نمودن مسلمان و یا برداشتن مشکلات از او است ، یا اینکه قرضش را بدهی و یا گرسنگی اش را برطرف سازی )) رواه ابن أبی الدنیا.

از شیخی پرسیدند: از بنی آدم چقدر عیب یافته ای؟

گفت:از حد شمار بیرون است ولیکن خصلتی هست اگر عمل کنند تمام عیوبات را میپوشاند.

گفتند: چیست؟

جواب داد : سکوت!

از نصایح لقمان حکیم ـ رحمة الله علیه ـ به فرزندش

ای فرزند! چون آنقدر مال نداشته باشی که با دوستان بذل و بخشش کنی، با خوش رویی و خوش خویی با آنان رفتار کن که بدین صفت، تو را دوست خواهند داشت.

از فرمایشات حضرت خواجه عبدالخالق غجدواني ـ قدّس الله سرّه العزيز ـ

حضرت خواجه فرموده اند:

هواي نفس بت است و جاه و مقام، قید و بند است؛ تا وقتی که از بت و قید و بند رهایی نیابی، به مقصود نمی رسي و هيچ چيز بدتر از این نيست که تو را از خودت دور کند که نفس بزرگترين دشمن و حجاب ميان بنده و حق است؛

از اين رو مهتر عالم ـ صلّی الله علیه و سلّم ـ، جهادِ نفس را جهاد اکبر ناميده اند: «رَجَعْنَا مِنَ الْجِهَادِ الْاَصْغَرِ اِلَي الْجِهَادِ الْاَکْبَرِ»

«از جهاد اصغر (جنگ با کفار) به سوي جهاد اکبر (جنگ با نفس) باز مي گرديم».